Maak je weleens een screenshot? En stuur je dit door naar anderen? Vaak denken we dat dit mag, maar het is verboden als het om auteursrechtelijk beschermde content gaat. Denk aan werk van een uitgever, blogger, journalist, fotograaf of andere maker. Ook op online content rust auteursrecht en dit mag je dus niet zomaar downloaden of gebruiken. Dit is vastgelegd in de Nederlandse Auteurswet, maar ook uitgevers staan dit niet toe. Online wordt veel gedeeld; foto’s, video’s en artikelen. Uitgevers zijn hier kritisch naar gaan kijken en treden op tegen het ‘gratis’ gebruik van hun digitale werk. ‘Het staat openbaar en gratis online’ is geen vrijbrief om het dan ook te gebruiken.
Het auteursrecht
Sinds het digitale tijdperk lijkt het auteursrecht complexer, maar voor online content geldt dezelfde regelgeving uit de auteurswet als voor print.
Het auteursrecht, ook wel copyright genoemd, kent de volgende omschrijving: ‘Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.’’ (Artikel 1 Auteurswet).
Dus …
… wil je content gebruiken dat door een ander gemaakt is? Dan heb je toestemming nodig!
Bijvoorbeeld door zelf toestemming te vragen aan de maker of artikelen in te kopen bij een legaal contentloket, zoals ArtikelPro. Je ontvangt dan een licentie. Houd er rekening mee dat een licentie niet betekent dat je onbeperkt alles mag gebruiken. Vaak is een licentie voor eenmalig gebruik. Ontvang je artikelen van een contentleverancier of media monitoringorganisatie (MMO) om jouw bedrijfsnaam in de media te volgen? Ook MMO’s hebben een licentie nodig om hun klanten van teksten, beelden en/of artikelen te kunnen voorzien.
Media monitoringorganisaties
Indien je gebruikmaakt van de dienstverlening van een MMO, of zelf werkzaam bent bij een MMO, is het slim om te controleren of alles goed geregeld is met uitgevers. Ook voor de digitale artikelen! Als klant van een contentleverancier of media monitoringsorganisatie wil je natuurlijk zeker weten dat je legaal gebruikmaakt van artikelen, foto’s of andere content. Inbreuk op het Auteursrecht valt namelijk onder het strafrecht en boetes zijn niet mis.
Uit de praktijk blijkt dat licenties niet altijd goed geregeld zijn. ArtikelPro ziet dat vooral online content gratis wordt weggegeven en er alleen voor printartikelen een auteursrechtvergoeding betaalt wordt. Uitgevers missen hierdoor een groot deel van hun inkomsten en het auteursrecht wordt geschonden door de eindgebruiker.
Social media
In De Nederlandse Auteurswet zijn nog geen aparte bepalingen opgenomen voor social media kanalen. Daarom zijn hier de algemene rechten en plichten uit deze wet van toepassing. Ook artikelen of afbeeldingen op social media kanalen mag je niet gratis gebruiken voor een commercieel doeleinde. Je mag ze lezen, maar daar houdt het eigenlijk op. Staan er sharebuttons bij het bericht? Dan mag je het alleen via deze buttons delen op jouw eigen pagina. Het is verboden om social media kanalen structureel af te speuren om content te vergaren voor zakelijk gebruik, voor jezelf of voor anderen.
Wat mag wél zonder toestemming?
Er zijn een aantal uitzonderingen op het auteursrecht van toepassing, maar dit geldt alleen voor privégebruik. Voor gebruik van werken in de zakelijke markt is altijd een licentie nodig. Een artikel mag wel gekopieerd worden voor persoonlijk gebruik (thuiskopie). Korte zinsdelen mag je overnemen als het relevant is voor de rest van je verhaal of iets onderbouwd en niet op zichzelf staat, denk aan een scriptie, presentatie of werkstuk. Dit heet het citaatrecht en gaat gepaard met een bronvermelding. Ook in het onderwijs gelden een aantal uitzonderingen op het auteursrecht.